دکتر اصغر عالم تبریز یکی از مفاخر مدیریت ایران و از اساتید برجسته مدیریت در کشور است که دانشجویان بسیاری را تربیت نمود و تاثیر بسیاری بر توسعه مدیریت در کشور داشت.
دکتر اصغر عالم تبریز یکی از چهره های برجسته در حوزه مدیریت و علوم سازمانی در ایران بود. او به عنوان استادیار و عضو هیئت علمی مرکز آموزش مدیریت دولتی، نقش مهمی در آموزش و پژوهش مدیریت ایفا کرد. با بیش از دو دهه تجربه تدریس و تألیف کتاب های کاربردی در زمینه ساختار سازمانی، طراحی سازمان و رفتار شهروندی سازمانی، دکتر عالم تبریز تأثیرگذار بر نسل های متعددی از دانشجویان و مدیران بود.
وی نه تنها در عرصه آکادمیک، بلکه در سوابق اجرایی متنوعی در بخش های دولتی و خصوصی فعالیت داشت. متأسفانه، دکتر عالم تبریز در اردیبهشت ۱۳۹۸ درگذشت و جامعه دانشگاهی ایران را از حضور خود محروم کرد. این مقاله به بررسی زندگی، دستاوردها، آثار و میراث وی می پردازد.
بیوگرافی و تحصیلات
دکتر اصغر عالم تبریز متولد سال ۱۳۳۴ بود و مدرک تحصیلی خود را در رشته مدیریت کسب کرد. او به عنوان استادیار در مرکز آموزش مدیریت دولتی تهران فعالیت می کرد و تخصص اصلی اش در حوزه های مدیریت سازمانی، رفتار شهروندی سازمانی، نوآوری، اثربخشی آموزشی و سازمانی، اخلاق اسلامی کار، ارزشگذاری برند و سایر زمینه های مرتبط با مدیریت بود. اطلاعات دقیق تری از مراحل تحصیلی اولیه وی در دسترس نیست، اما سوابق حرفه ای او نشان دهنده عمق دانش و تجربه اش در این حوزه است.
دکتر عالم تبریز از سال ۱۳۶۹ به تدریس در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد پرداخت و در دانشگاه هایی مانند مرکز آموزش مدیریت دولتی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد اسلامی (واحدهای مختلف) و سایر مؤسسات آموزشی همکاری داشت. وی همچنین در دانشگاه تهران به عنوان استاد راهنما در پایان نامه هایی مانند “ارزیابی میزان آمادگی بانک صنعت و معدن در استقرار مدیریت دانش” فعالیت کرد.
سوابق اجرایی و حرفه ای
سوابق اجرایی دکتر عالم تبریز متنوع و گسترده بود و نشان دهنده ترکیب دانش آکادمیک با تجربه عملی وی است. برخی از سمت های کلیدی وی عبارتند از:
- مدیر اجرایی آموزش های برون مرزی مرکز آموزش مدیریت دولتی.
- عضو کمیسیون ارزشیابی دانش آموختگان خارج از کشور وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال ۱۳۸۴.
- مدیر پرورشی مدیران کارآفرین.
- مدیر کل اداری اتحادیه مرکزی تعاونی روستایی.
- مسئول بازرگانی دفتر اتحادیه در امارات متحده عربی.
- مدیر اطلاعات، آمار و آرشیو فنی شرکت ایران خودرو.
- مدیر منطقه خوزستان شرکت بوتان گاز.
علاوه بر این، وی در کنفرانس های علمی مانند کنفرانس بین المللی کسب وکار: فرصت ها و چالش ها به عنوان رئیس کنفرانس فعالیت داشت.
این سوابق اجرایی، وی را به یک متخصص کاربردی در مدیریت تبدیل کرد که توانست تجربیات واقعی را در آثار آموزشی و پژوهشی خود بگنجاند.
فعالیت های آموزشی و پژوهشی
دکتر عالم تبریز بیش از دو دهه تجربه تدریس داشت و تمرکز اصلی اش بر تئوری های سازمان و مدیریت بود. وی راهنما یا مشاور بیش از ۱۰ پایان نامه بود و در حوزه های پژوهشی مانند رفتار شهروندی سازمانی، نوآوری سازمانی و مدیریت بحران فعالیت می کرد.
وی همچنین در کنفرانس هایی مانند اولین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت در هزاره سوم، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم اجتماعی، و کنفرانس بین المللی حسابداری، اقتصاد و مدیریت مالی شرکت داشت.
آثار و کتاب ها
دکتر عالم تبریز نویسنده چندین کتاب کاربردی در حوزه مدیریت سازمانی بود. برجسته ترین آثار وی عبارتند از:
ساختار سازمانی، طراحی سازمان و الگوهای سنتی، جدید و مجازی سازمان با رویکردی کاربردی (جلد اول: ساختار سازمانی): این کتاب توسط انتشارات مهربان نشر به چاپ رسیده و بر جنبه های عملی ساختار سازمانی تمرکز دارد. جلد اول آن بیش از ۱۱۴ صفحه دارد و برای دانشجویان و مدیران مفید است.
ساختار سازمانی (جلدهای بعدی): مجموعه سه جلدی که الگوهای سنتی، مدرن و مجازی سازمان را بررسی می کند.
این کتاب ها با رویکرد کاربردی نوشته شده اند و کمبود منابع فارسی در این حوزه را جبران می کنند. خلاصه های آن ها نیز برای دانشجویان در دسترس است.
مقالات برجسته
برخی از مقالات کلیدی دکتر عالم تبریز عبارتند از:
- ارائه مدل رفتار شهروندی سازمانی: منتشرشده در نشریه چشم انداز مدیریت دولتی (۱۳۹۷)، با تمرکز بر مدل بومی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. (تعداد دانلود: ۸۹۳)
- مفهوم رفتار شهروندی در فرآیند جهانی شدن: بررسی تأثیر جهانی سازی بر رفتار سازمانی. (تعداد دانلود: ۲۳۷)
- نقش توانمندسازی کارکنان رسانه در مدیریت بحران های زیست محیطی بین المللی دریای خزر: تمرکز بر مدیریت بحران های زیست محیطی. (تعداد دانلود: ۱۶۹)
- تأثیرات تصویر نام تجاری بر اعطای خیریه: مطالعه موردی کمیته امداد امام خمینی(ره): ارائه شده در کنفرانس بین المللی حسابداری، مدیریت و نوآوری در کسب وکار.
این مقالات نشان دهنده تمرکز وی بر مسائل عملی و بومی مدیریت در ایران است.
درگذشت و میراث
دکتر اصغر عالم تبریز در اردیبهشت ۱۳۹۸ درگذشت. مراسم سومین روز درگذشت وی در روز شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ از ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰ در مسجد ولیعصر (تهران، خیابان وزرا) برگزار شد. علت درگذشت در منابع موجود ذکر نشده است، اما جامعه دانشگاهی و خانواده وی، از جمله دکتر اکبر عالم تبریز (احتمالاً برادر یا خویشاوند)، از این فقدان ابراز تأسف کردند.
میراث دکتر عالم تبریز در کتاب ها، مقالات و آموزش های وی باقی مانده است. آثار او همچنان منبع مهمی برای دانشجویان مدیریت هستند و رویکرد کاربردی اش به سازمان ها الهام بخش مدیران ایرانی است.
درس هایی که از اصغر عالم تبریز می توان گرفت
دکتر اصغر عالم تبریز نمادی از ترکیب دانش آکادمیک و تجربه عملی در مدیریت بود. با تألیف کتاب های کلیدی مانند مجموعه ساختار سازمانی و مقالات تأثیرگذار در رفتار شهروندی، وی به توسعه دانش مدیریت در ایران کمک شایانی کرد. هرچند درگذشت زودهنگام وی ضایعه ای برای جامعه علمی بود، اما آثارش همچنان زنده و مفید باقی مانده اند.
دکتر اصغر عالم تبریز از اساتید برجسته مدیریت ایران، مدیریت مالی، مدیریت منابع انسانی، بازاریابی و همچنین بازرگانی و خصوصاً از اساتید برتر مدیریت استراتژیک ایرانی محسوب می شود. کتابهای بسیاری از جمله کتاب ساختار سازمانی از ایشان بر جای مانده است.
